Fetva Konuları
NAMAZ
128. Müslümandan namaz ibadeti ne zaman ve hangi hâllerde düşer?
Akıl sağlığı yerinde olan ve ergenlik çağına ermiş her Müslüman’a namaz farzdır.
Bu şartları taşımayan kimseler namazla mükellef değillerdir. Nitekim Hz.
Peygamber (s.a.s.), bir hadiste çocuklar ve akıl sağlığı yerinde olmayan
kimselerden sorumluluğun kaldırıldığını belirtmiştir (Ebû Dâvud, Hudûd, 16).
Bazı durumlarda sağlık sorunu olanlardan da namaz düşer. Hanefîlere göre, sadece
başını hareket ettirerek dahi namaz kılmaya gücü yetmeyecek derecede rahatsız
olan kimseye bir şey gerekmez. Eğer bu hastalıktan ölürse, kaza etme imkânı
bulamadığı için borçsuz olarak Allah’ın huzuruna çıkmış olur. İyileşmesi
durumunda; kılamadığı namazları bir günlük (beş vakit) namazı geçmezse, kaza
etmesi gerekir. Sayı bundan daha çok olursa sahih olan görüşe göre, o kimseye
kaza gerekmez. Baygın kalan kişi için de baygınlık süresine göre aynı hükümler
geçerlidir (Kâsânî, Bedâi’, I, 106, 107, 108). İmam Şâfiî, bayılma tam bir namaz
vakti olursa da kaza gerekmeyeceğini söylemiştir (Şirbînî, Muğni’lmuhtâc, I,
204).
Hayatını yatalak olarak geçiren kişi, eğer yataktan kalkıp abdest alamıyorsa
veya abdest aldıracak birini bulamıyorsa yanında bulunduracağı tuğla, kiremit
veya taş gibi bir madde üzerine teyemmüm eder. Yatağından doğrulmaya ve kıbleye
yönelmeye tek başına imkân bulamayan kişi, kendisine yardım edecek kimse de
olmadığı takdirde yerinden doğrulmadan, yüzünü çevirebildiği kadar kıbleye
çevirerek yattığı yerde namazını îma ile kılar (Serahsî, elMebsût, I, 112113;
Kâsânî, Bedâi’, I, 48).
Hastalığından dolayı kendi başına teyemmüm edemeyen ve bu konuda kendisine
yardım edecek birini de bulamayan kişi kendisini abdestli gibi sayarak isterse
namazını îma ile kılar; isterse de kazaya bırakır; iyileşmesi hâlinde kaza eder,
iyileşmeme durumunda ise kendisinden yükümlülük düşer. (İbn Nüceym, elBahr, I,
246249,151; Haskefî, edDürrü’lmuhtâr, I, 184185, 423; İbn Âbidîn, Reddü’lmuhtâr,
I, 185, 423).
|