Fetva Konuları
AİLE HAYATI
EVLİLİK (NİKAH)
813. Kayıp olup da hayatta olup olmadığı bilinmeyen bir kişinin eşi
başkasıyla evlenebilir mi?
Kaybolup da kendisinden haber alınamayan, yeri ve hayatta olup olmadığı
bilinmeyen kişiye “mefkûd” denilir.
Fakihler, mefkûdün eşinin boşanma hakkı konusunda farklı görüşler ileri
sürmüşlerdir. Hanefîler “hükmen ölüm kararı” için, “akranlarının vefatına veya
ortalama olarak yaşayabileceği azami süre beklemek gerekeceği” görüşünü
benimsemişler; ayrıca bu durumu, eşinin müracaatı üzerine mahkeme tarafından
“evlilik bağına son verilebilmesine imkân sağlayan bir gerekçe” saymamışlardır (Serahsî,
eiMebsût, XI, 3536).
Hanbelî mezhebinde, “mefkûd/kayıp” kişinin ortalama olarak yaşayabileceği süre
dolunca (Haraşî, Şerhu Muhtasar, IV, 149151); Şâfıî mezhebindeki yaygın görüşe
göre de “daha fazla yaşamayacağına kanaat getirildiğinde” ölü sayılmasına karar
verilebilecektir (Şâfıî, elÜmm, VI, 608609; Şirbîni, Müğ ni’lMuhtâc, III,
520521).
Mâlikilere göre ise eşinin müracaatı üzerine hâkim gerekli araştırmayı yapar.
Bilgi edinilmesinden ümit kesilmesi hâlinde “dört yıl” beklenir; bu süre bitince
hâkim ayırma kararı verir ve kadın vefat iddetini bekledikten sonra başkasıyla
evlenebilir (Sahnûn, eiMüdevvene, ııı, 742743; Zühaylî, eiFık hu’ilsiamî, V,
784785). 1917 tarihli Osmanlı Hukukı Aile Kararnamesi’nde de konu bu görüşe göre
düzenlenmiştir. Bu içtihat maslahata daha uygundur. Buna göre kocasından dört
yıl veya daha fazla haber alamayan kadın, bu son görüşe göre boşanmak üzere
mahkemeye başvurabilir. Mahkemenin boşaması hâlinde vefat iddeti bekledikten
sonra başka biriyle evlenebilir (HAK, md. 126, 127).
|