Fetva Konuları
TİCARÎ HAYAT
ALIŞVERİŞ
933. İslam’ın haram kıldığı şeylerin gayrimüslimlere satışı caiz midir?
Dinimizce yenilmesi, içilmesi ve kullanılması haram kılınan içki, domuz eti,
akıtılmış kan, leş ve putların (Maide, 5/3, 90; En’am, 6/145) satışı da yasaktır
(Ahmed b. Hanbel, elMüsned, XXII, 378). Bu konuda Hz. Peygamber (s.a.s.) genel
bir ilke olarak şöyle buyurmuştur: “Allah Teala bir topluma bir şeyin
yenilmesini haram kılmışsa, ondan elde edilecek kazancı da haram kılmıştır. ”
(Ebu Davûd, Buyû‘, 66)
Buradan hareketle fukaha; müslüman bir kimsenin haram kılınan şeyleri müslüman
veya gayrimüslim bir kişiye satmasının caiz olmadığını ifade etmişlerdir. Zira
alışveriş iki taraflı hukuki bir işlemdir. Buna göre taraflardan birisi için
caiz olmayan hususun karşı taraf açısından caiz olmasıyla hüküm değişmez.
Müslüman açısından ise bir alışverişin caiz olması, alışverişe konu olan şeyden
yararlanmanın helal olmasına bağlıdır (İbn Mâze, elMuhît, VI, 349).
Öte yandan Hz. Peygamber (s.a.s.), ashabına, ellerinde bulunan haram olan
şeylerden faydalanmak için bunları gayrimüslimlere satma gibi bir yol
göstermemiş, onların itlaf edilmesini talep etmiştir. Bu bağlamda Hz. Peygamber
şöyle buyurmaktadır: “Şüphesiz Yüce Allah ve O’nun Resulü; şarap (içki), leş,
domuz ve putların satışını haram kıldı.” Kendisine, “Ya Rasulullah, ölmüş
hayvanların iç yağları(nın satılması) konusunda ne dersiniz? Onlarla gemiler
boyanıyor, deriler yağlanıyor, (kandillerde yakılmasıyla) insanlar
aydınlanıyor”, dediler. Resûlullah (s.a.s.), “Hayır, haramdır” buyurdular.” (Buhari,
Buyû‘, 112) Başka bir rivayette de şöyle bir olay geçmiştir: “Bir adam Hz.
Peygamber’e (s.a.s.) bir tulum şarap hediye etmiş, Hz. Peygamber, “Allah’ın bunu
haram kıldığını biliyor musun?” diye sorunca adam “hayır” cevabını vermiştir.
Adam da yanındaki birine bir şeyler fısıldamış, Hz. Peygamber, “Ona ne
fısıldadın?” diye sorunca adam, “Şarabı satmasını emrettim” demiştir. Bunu duyan
Allah Resûlü, “Onun içilmesini haram kılan (Allah), satılmasını da haram
kılmıştır” buyurmuştur. Bunun üzerine adam, şarap tamamen akıp bitinceye kadar
tulumun ağzını açmıştır.” (Müslim, Müsâkât, 12)
Sonuç olarak dinimizce haramlığı kesin hükümlerle sabit olan şeylerin
gayrimüslimlere de olsa satışı caiz değildir. Böyle bir şey caiz olsaydı, Allah
Resulü Müslümanlara haram olan şeylerin, kendilerince iktisadı değeri olan
gayrimüslimlere satılmasına ve böylece değerlendirilmesine izin verirdi.
|