124- باب النهي عن افتراش جلود النمور والركوب عليها
KAPLAN DERİSİ KULLANIMI
KAPLAN DERİSİNDEN YATAK YAPMANIN
VE ONU EĞERLERİN
ÜZERİNE KOYMANIN YASAK OLDUĞU
Hadisler
812- عنْ
مُعاويةَ رضي اللَّه عنه قالَ : قال رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ
وسَلَّم:«لاَ
تَرْكَبوا الخَزَّ وَلاَ النَّمارَ »
.
حديث حسن ، رواهُ أَبو داود
وغيره بإسنادٍ حسنٍ .
812.
Muâviye radıyallahu anh’den
rivayet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem
şöyle buyurdu:
“İpek yüz geçirilmiş ve kaplan
derisiyle kaplanmış eğer üzerine binmeyiniz.”
Ebû Dâvud, Libâs 39. Ayrıca
bk. İbni Mâce, Libâs 47
Bir sonraki hadis ile birlikte
açıklanacaktır.
813- وعن
أبي المليح عن أَبيهِ ، رضيَ اللَّه عنه ،أنَّ رسُول اللَّهِ صَلّى اللهُ
عَلَيْهِ وسَلَّم نَهَى عنْ جُلُودِ السِّباعِ.
رواهُ أبو دَاود ، والترمذي
، والنسائي بأَسَانِيد صحاح .
وفي روايةِ الترمذي : نهَى
عنْ جُلُودِ السِّباعِ أنْ تُفْتَرَشَ .
813.
Ebü’l-Melîh, babası (Üsâme
İbni Umeyr) radıyallahu anh’den rivayet ettiğine göre,
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem yırtıcı hayvanların
derilerini kullanmayı yasakladı.
Ebû Dâvûd, Libâs 40; Tirmizî,
Libâs 31, 32; Nesâî, Fer‘ 7
Tirmizî’nin bir rivayetinde:
Yırtıcı hayvan derilerinden yatak yapılmasını yasakladı, denilir.
Ebü’l-Melîh
Adının Âmir veya Umeyr İbni
Üsâme olduğu söylenir. Babasının adı Üsâme İbni Umeyr olup sahâbîdir.
Ondan sadece oğlu Ebü’l-Melîh rivâyette bulunmuştur. Peygamberimiz’den
rivayet ettiği hadisler, Kütüb-i Sitte’ye dahil dört Sünen ile Ahmed
İbni Hanbel’in Müsned’inde ve diğer güvenilir hadis eserlerinde yer
alır.
Allah ona rahmet etsin.
Açıklamalar
Yukarıda ipekli kumaştan mâmul
elbiseler giyilmesiyle ilgili açıklamalarımızda zaruret halleri
müstesna, ipeğin sadece giyim kuşam eşyası olarak değil, yatak, yorgan,
perde gibi ev eşyası olarak kullanılmasının da âlimlerin bir çoğuna göre
câiz olmadığına işaret etmiştik. Hadîs-i şerîfte yırtıcı hayvanların
derilerinin at, deve, merkep gibi binek hayvanlarının eğerlerine konulan
ve üzerine oturulan minderlerde kullanılmasının bile câiz olmadığına
işaret edilmektedir ki, evdeki minder, döşek ve yorganda öncelikle câiz
olmayacağı âşikârdır. Ancak önce de işaret ettiğimiz gibi İmâm-ı Âzam
Ebû Hanîfe, yüzleri ipek kumaştan yapılan minderler üzerinde
oturmayı ve yataklarda yatmayı helâl kabul eder. Hadiste geçen “hazz”
kelimesini saf ipekten yapılmış kumaş anlamıyla kabul ettik. Çünkü
Peygamberimizin yasaklamış olduğu bu kumaştır. Kelime yün ve ipek
karışımı kumaş anlamına da gelir ki, o takdirde kullanılmasında bir
sakınca olmadığında bütün âlimlerin ittifakı vardır. Çünkü gerek sahâbe,
gerek tâbiîn bu cins kumaşı hem elbise olarak giymişler, hem de ev
ihtiyaçlarının herbiri için kullanılmasında hiçbir sakınca
görmemişlerdir.
Bu hadis ile benzeri
rivâyetlerden hareketle kaplan ve benzeri yırtıcı hayvanların
derilerinin yatak, yorgan, döşek veya bunlar dışında herhangi bir eşyada
kullanılmasının câiz olmadığı kabul edilir. Bunların yasak edilmesinin
çeşitli sebepleri üzerinde durulmuş, kibirlilik alâmeti olduğu, o günkü
Acemlerin yani ateşperest İranlıların zîneti olduğu bu hayvanların
derileri tabaklanmakla temizlenmediği için yasaklandığı gibi sebepler
ileri sürülmüştür. Fakat bunlardan meselâ yırtıcı hayvanların
derilerinin tabaklanmakla temizlenmeyeceği görüşü, ulemânın genel
kanaatini yansıtmamaktadır. Çünkü Resûl-i Ekrem Efendimiz: “Deri
tabaklandığı vakit temiz olur” buyurmuşlardır (Müslim, Hayz 105;
Ebû Dâvûd, Libâs 38; Nesâî, Fer’, 20, 30,31). Fakîhler bu konudaki
ictihad ve fetvâlarını bu hadisteki genellemeye istinad ettirirler.
Ancak onların aralarındaki ihtilâf şu sorularla karşılığında verilen
cevapları kapsadığı için değişik neticelere ulaşmışlardır: Tabaklanmakla
acaba yalnız eti yenen hayvanların derileri mi temiz olur? Böyle değil
de bütün hayvanların derileri temiz oluyorsa, hem içleri hem dışları
temiz olur mu? Yoksa eti yenmeyen hayvanların derilerinin sadece dışları
mı temiz olur?
Bu ve buna benzer sorulara
verilen cevaplar şüphesiz ki aynı değildir. Dolayısıyla fetvalar da
farklılık arzetmektedir. Bu cevapları ve ilgili fetvâları fıkıh
kitaplarımızda bulabiliriz. Onların hepsini burada sayıp dökmek bizim
maksadımızı aşar. Şu kadarını belirtelim ki, Şâfiî mezhebine
göre, köpek ve domuz derisi dışındaki bütün derilerin içi ve dışı
tabaklanmakla temiz olur. İmam Ebû Hanîfe’nin mezhebine göre,
domuz dışındaki bütün hayvanların derileri tabaklanmakla temizlenmiş
sayılır. İmam Mâlik’in mezhebine göre ise, tabaklanmakla bütün
hayvanların derileri temiz olursa da, bu temizlik derilerin içlerine
değil dışlarına has bir temizliktir. Tabaklanmakla içleri temizlenmiş
olmaz. Dolayısıyla kuru yiyecekleri depolamada kullanılabilirse de sıvı
yiyecekler için kullanılamaz. Derilerin tüylü kısımlarında namaz
kılınabilir, fakat içlerinde kılınamaz.
Hadislerden Öğrendiklerimiz
1. İpekten yapılan yatak, yorgan,
döşek, eğer vb. eşyalar kullanmak genelde mekruh kabul edilmiştir. Ancak
İmâm Ebû Hanîfe, yüzleri ipek kumaştan yapılan minderler üzerinde
oturmayı ve yataklarda yatmayı helâl kabul eder.
2. İpek ve yün karışımı yorgan,
yatak, döşek gibi eşyalar kullanmakta bir sakınca yoktur.
3. Kaplan, aslan gibi yırtıcı
hayvanların derilerinden yatak, döşek, eğer, kürk gibi şeyler yapıp
kullanmak câiz değildir.
4. Tabaklanmak suretiyle her
hayvanın derisi temizlenmiş olmaz.
|