KATL'IN KEFARETİ 2
KatPin Kefaretinin Hükmü ve Delili 2
Katl'in Kefaretinin Keyfiyeti 2
Bir Mülahaza. 2
Cenin de olsa bir
insanın öldürülmesi haramdır. Öldüren kimseye Allah'ın hakkı olarak kefaret
gerekli olur. Cinayet, ister kasden olsun, ister kasda benzer şekilde olsun,
ister kazaen olsun, ister bir hak nedeniyle olsun, katil ister bir çocuk, ister
bir deli olsun hüküm değişmez. Öldürmede kefaretin vacib olduğunun delili şu
ayettir:
Bir mü'minin diğer bir
mü'mini öldürme yetkisi yoktur. Ancak yanlışlıkla olması müstesna. Kim bir
mü'mini yanlışlıkla öldürürse (kefaret olarak) mü'min bir köleyi azad etmesi ve
öldürülenin ailesine de teslim edilecek bir diyetin verilmesi farzdır. Meğer
(öldürülenin varisleri o diyeti sadaka olarak) bağışlamış olsunlar. (Bu
takdirde diyet düşer). Eğer (yanlışlıkla öldürülen) mü'min olup size düşman
olan (harbî) bir kavimdense, o takdirde (diyet yoktur. Sadece) bir mü'min
köleyi azad etmek lazımdır. Eğer öldürülen kişi, sizinle aralarında sözleşme
bulunan (ehl-i zimmet) bir kavimdense, onun aile efradına teslim edilen bir
diyetle beraber mü'min olan bir köleyi azad etmek lazım gelir. Kimin gücü
bunlara yetmiyorsa, ona peşpeşe iki ay oruç tutması farzdır ki Allah tarafından
tevbesi kabul edilsin. Allah bilendir ve hikmet Rahibidir.(Nisa/92)
Vasile b. Eska şöyle
anlatır: "Hakkında -kati nedeniyle- ateşin vacib olduğu bir arkadaşımız
için Hz. Peygamber'in yanına gittik. Bize 'Bir köle azad edin, Allah da onun
(kölenin) herbir uzvu için, ateşten onun bir uzvunu azad eder' buyurdu".
Bu hadîs kasden adam
öldürmede kefaretin vacib olduğuna delâlet eder. Çünkü -şu ayetten de
anlaşılacağı gibi- kasden öldürmediği takdirde katil üzerine ateş vacib olmaz:
"Bir mü'mini kasden öldürenin cezası cehennemde ebedî kalmaktır. Allah ona
gazap ve lanet eder, ona büyük bir azap hazırlar'. (Nisa/93)
Bir önceki ayet ise,
kazaen adam öldüren kişinin üzerine kefaretin vacib olduğunu ifade1 etmektedir.
Kazaen adam öldüren kişinin üzerine kefaret vacib olduğuna göre, kasda benzer
öldürmede ve kasden öldürmede haydi haydi vacib olur. Çünkü kefaret cebir
işidir. Kasden veya kasda benzer şekilde adam öldüren kişi, kazaen öldüren
kişiden daha fazla cebre muhtaçtır.
Katilin -eğer
kendisinin ve nafakası kendisine vacib olan kişilerin nafakasından daha fazla
malı varsa- mü'min bir köle azad etmesi farzdır. Nitekim bu
husus yukarıda zikrettiğimiz
ayette belirtilmiştir. Azad edilecek olan bu kölenin sağlam olması
şarttır. Bunu zıhar kefaretinde izah etmiştik. Eğer fakirlikten veya köle
bulamamaktan ötürü mü'min bir köle azad edemezse, peşpeşe iki ay oruç
tutmalıdır. Bu da yukarıda zikrettiğimiz Nisa/92 ayetinde belirtilmiştir.
Hastalık nedeniyle peşpeşe iki ay oruç tutmaktan aciz ise kefaret -köle azad
edecek duruma gelinceye veya hastalıktan kurtulup oruç tutacak güce kavuşuncaya
kadar- tehir edilir. Katl'in kefareti olarak altmış fakiri doyurmak sözkonusu
değildir. Bu, zıhar ve Ramazan
orucunu cinsî münasebet
yaparak bozma kefaretinde
sözkonusudur. Bunların birbirine kıyas
edilmesi doğru olmaz; zira
kefarette kıyas yoktur.
.
Baği ve saldırganı
öldüren bir kişiye kefaret vacib olmaz. Çünkü bu kişilerin tazminatı sözkonusu
değildir. Bâği ve saldırgan kişiler, harbî kâfir, mürted, evli olduğu halde
zina eden kişi gibidirler. Yine kısasa mahkum edilen bir katili öldüren kişiye
de kefaret düşmez. Çünkü onun kanı, maktulün velîsine göre mubahtır.