Fetva Konuları
EZAN, KÂMET VE TESBİHAT
234. Cemaatle namazda kâmet yapılırken ne zaman ayağa kalkılır?
Cemaatle kılınan namazda, cemaatin namaz için ayağa ne zaman kalkacağı hususu,
namazın özüyle değil, âdâp ve müstehaplarıyla ilgilidir.
İmamı A’zam’a göre cemaatle namaz kılmak üzere “Kad kâme ti’ssalât” yani “namaz
başladı” denildiği anda imamın namaza başlaması, namazın âdâbındandır. İmam, bu
hareketi ile müezzinin sözünü doğrulamış olur. Bu içtihada göre imamın ve
cemaatin bu cümlenin söylenmesinden önce saf düzenini almaları gerekecektir (elFetâva’lHindiyye,
I, 64). Fakat namaza kâmet bittikten sonra başlanılmasında da bir sakınca
yoktur. Hatta İmam Ebû Yûsuf ve diğer pek çok müctehide göre, uygun olan budur (Aliyyü’lkârî,
Fethu bâbi’l‘inâye, I, 211; İbn Âbidîn, Reddü’lmuhtâr, II, 177; Mehmed Zihni, Ni‘meti
İslam, s. 304).
Hanefî mezhebindeki başka bir görüşe göre ise, müezzin “haydi kurtuluşa”
anlamına gelen “hayye ale’lfelâh” cümlesini söylediğinde imam ve cemaat ayağa
kalkar (İbn Nüceym, elBahr, I, 270), imam namaza başlar, cemaat da ona uyar.
Şâfiî mezhebine göre ise kâmet bittikten sonra namaz için ayağa kalkmak
müstehaptır (Nevevî, elMecmû’, III, 252253). İmam ayağa kalkmadan yahut henüz
gelmeden cemaat namaz için ayağa kalkmamalıdır.
Kâmet yapılırken ne zaman kalkılacağı konusu, ibadetin özüyle değil âdâbıyla
ilgili olduğundan, caminin büyüklüğüne, saf düzenini almaya ve namaza imamla
birlikte başlamaya göre düşünülmelidir. Normal büyüklükteki cami veya
mescidlerde imamın mihraba doğru yürüdüğü görülünce kalkılması daha uygundur.
Zira Resûli Ekrem (s.a.s.), “Namaz için kâmet getirildiğinde beni görmeden ayağa
kalkmayın.” (Buhârî, Ezan, 22) buyurmuştur. Buna göre kişi, imamdan çok geri
kalmayacak ölçüde ve imam ile birlikte namaza başlayacak şekilde hazır
olabileceği kadar bir süre önce yerinden kalkmalıdır (Bkz. Zühaylî,
elFıkhu’lİslamî, I, 560).
|