Fetva Konuları
ORUÇ
ORUÇ ORUCUN MAHİYETİ VE ÇEŞİTLERİ
474. Oruç tutulması yasak olan günler hangileridir?
Dinimizde, oruç tutmanın emredildiği veya tavsiye edildiği günler olduğu gibi,
oruç tutmanın yasaklandığı veya hoş karşılanmadığı günler de vardır. Yasağın
mahiyetine ve ağırlık derecesine göre, bugünlerin bir kısmında oruç tutmak haram
veya tahrîmen mekruh, diğer bir kısmında ise tenzîhen mekruhtur.
Oruç tutmanın yasak olduğu günlerin başında bayram günleri gelir. Hz. Peygamber
(s.a.s.) iki vakitte oruç tutulmayacağını bildirmiştir ki, birisi Ramazan
bayramının birinci günü, diğeri kurban bayramı günleridir (Buhârî, Savm, 6667).
Ramazan bayramının sadece birinci gününde ve kurban bayramının dört gününde oruç
tutmak yasaktır (Mevsılî, elİhtiyâr, I, 395396). Bu günlerde oruç tutmanın yasak
oluşunun nedeni, bayram günlerinin yeme, içme ve sevinç günleri olmalarıdır.
Ramazan bayramı, bir ay boyunca Allah için tutulan orucun arkasından verilen bir
“genel iftar ziyafeti” hükmündedir. Bundan dolayı, ona “fıtır/iftar bayramı”
denilmiştir. Ramazan bayramının ilk günü bu yönüyle bir aylık Ramazan orucunun
iftarı olmaktadır. Böyle toplu iftar gününde oruçlu olmak, Allah’ın sembolik
ziyafetine katılmamak anlamına gelir ki bunun en azından edep dışı olduğu
ortadadır. Allah için kurbanların kesildiği kurban bayramı günleri de ziyafet
günleridir. Hz. Peygamber(s.a.s.), teşrik günlerinin yeme, içme ve Allah’ı anma
günleri olduğunu belirtmiştir (Ebû Dâvûd, Savm, 49).
Hacıların, oruç tuttukları takdirde güçsüz ve yorgun düşme ihtimalleri bulunduğu
takdirde, Zilhicce’nin 8. “terviye” ve 9. “arefe” günlerinde oruç tutmamaları
daha uygun olur. Zira Hz. Peygamber (s.a.s.), arefe günü Arafat’ta olanların
oruç tutmalarını yasaklamıştır (Ebû Dâvûd, Savm, 64). Çünkü hac ibadetini
yaparken daha zinde ve canlı olmaları, öncesinde nafile oruç tutmuş olmalarından
daha hayırlıdır.
Bunların dışındaki bazı günlerde oruç tutmak ise çeşitli sebeplerle mekruh
sayılmıştır. Mesela; sadece âşûrâ gününde (Muharrem ayının 10. gününde) oruç
tutmak, yahudilere benzemek ve onları taklit etmek anlamını içerdiği için mekruh
görülmüştür (Ebû Dâvûd, Savm, 66).
Şek günü (Şaban ayının sonuna gelip, Şaban’dan mı yoksa Rama zan’dan mı
olduğunda şüphe edilen gün) oruç tutmak mekruhtur.
Hz. Peygamber (s.a.s.), Ramazan’ı bir veya iki gün önceden oruç tutarak
karşılamayı yasaklamıştır (Buhârî, Savm, 11, 14; Müslim, Sıyâm, 21; Ebû Dâvûd,
Savm, 11).
İki veya daha fazla günü, arada iftar etmeksizin birbirine ekleyerek oruç tutmak
mekruhtur. Buna visâl orucu (savmi visâl) denir. Hz. Âişe’nin belirttiğine göre
Hz. Peygamber (s.a.s.) visâl orucu tutmalarını yasaklamış; kendisinin bu şekilde
oruç tuttuğu hatırlatılınca da “Siz benim gibi değilsiniz; beni Rabbim yedirir,
içirir” (Müslim, Sıyâm, 5558) diye cevap vermiştir.
|