Fetva  Konuları      

HAC ve UMRE

HACCA BEDEL GÖNDERMEK     

634.     Vekâlet yoluyla hac yapılabilir mi? Şartlan nelerdir?

Kendisine hac farz olmuş bir kimse sağlık, yaşlılık vb. bir sorun sebebiyle bizzat hacca gidemeyecek durumda olursa, başka birisini bedel göndererek, vekâlet yoluyla hac yaptırabilir. Böyle kişilerin, hayatta iken birini vekil (bedel) olarak göndermesi mümkün olduğu gibi, mirasçılarına, ölümünden sonra kendi adına bedel haccı yaptırılmasını vasiyet etmeleri de mümkündür (Kâsânî, Bedâi‘, II, 212). Bu hüküm hadislere dayanmaktadır. Hz. Peygamber (s.a.s.), ölen yakınları veya yaşlı büyükleri yerine hac yapıp yapamayacaklarını soran kişilere, söz konusu yakınları için hac yapabileceklerini belirtmiştir (Buhârî, Hac, 1; Müslim, Hac, 407; Tirmizî, Hac, 8687; İbn Mâce, Menâsik, 910).

Bir kişinin kendi yerine vekil (bedel) göndererek hac yaptırabilmesi için şu şartların bulunması gerekir:

a)         Adına haccedilecek (bedel gönderecek) kişiye, önceden hac farz olmuş olmalıdır.

b)         Adına haccedilecek kişi vefat etmiş olmalı veya yaşlılık, iyileşme ümidi olmayan bir hastalık gibi sebeplerle, bizzat haccetmekten devamlı olarak âciz olmalıdır.

c)         Bedel gönderilecek kişi müslüman, akıl sağlığı yerinde, ergenlik çağına ulaşmış bir kişi olmalıdır.

d)        Bedel gönderilen kişinin hac masrafı, gönderen tarafından karşılanmalıdır.

e)         Vekil için, hac masrafları haricinde bir ücret şart koşulmamalıdır.

f)         Adına haccedilen kişi, kendisi için haccetmesini vekilden istemiş olmalıdır. İzin veya vasiyeti olmadan, bir kimse adına başkası tarafından yapılan hac ile, o kimse üzerindeki hac borcu ödenmiş olmaz. Ancak, mirasçının, mûrisi adına yaptığı hac, bu hükmün dışındadır. Ölmüş bulunan mûrisin vasiyeti bulunmasa bile, varisin onun adına yaptığı hac geçerlidir.

g)         Vekil, haccı bizzat kendisi yapmalıdır.

h)         Vekil, ihrama girerken sadece gönderen adına niyet etmelidir.

i)          Vekil, gönderenin isteğine uymalı, onun istediği haccı yapmalıdır.

j)          Vekil, müvekkilin memleketinden yola çıkmalıdır.

k)         Vekil, gönderen adına yapılacak menâsiki tamamlamadıkça kendisi için umre yapmamalıdır (Kâsânî, Bedâi‘, II, 212215; İbn Âbidîn, Reddü’lmuhtâr, IV, 1418).

.