Fetva Konuları
DUA, TÖVBE, ZİKİR ve
KUR’AN
DUA
748. Kur’an’da geçen dua âyetlerinin mahiyeti nedir?
Kur’anı Kerim’de dua ile ilgili âyetler geniş bir yer tutar. İki yüz kadar âyet
doğrudan doğruya dua konusundadır. Ayrıca tövbe, istiğfar gibi kulun Allah’a
yönelişini ve O’ndan dileklerini ifade eden çok sayıda âyet de geniş anlamda dua
ile alakalıdır. Konuyla ilgili âyetlerin bir kısmında insanların Allah’a dua
etmeleri emredilmiş, duanın usûl, âdâb ve tesirleri üzerinde durulmuştur (Bakara
2/186; Nisâ 4/32; A’râf, 7/29, 55, 180; Yûsuf, 12/86; Mü’min, 40/60). Bazı
âyetlerde şartlarına riayet edilmeyerek yapılan duanın kabul görmeyeceği ifade
edilir (Bakara, 2/200; Yûnus, 10/12, 22, 106; İsrâ, 17/11; Mü’minûn, 23/ 99100;
Kasas, 28/88; Fussılet, 41/51). Bu gruptaki âyetlerin çoğunda, dünyada iken
Allah’ı ve O’nun hükümlerini tanımaktan kaçınan, ancak ahirette gerçeği anlayıp
acı akıbetleriyle yüz yüze gelince pişmanlık duyacak olanların dünyaya yeniden
döndürülmeleri için Allah’a yakarışları anlatılmıştır. 100’den fazla âyette
peygamberlerin, diğer salih insanların veya toplulukların dualarına yer
verilmiştir.
Bazı sûre ve âyetler örnek dua metinleri mahiyetindedir. Fâtiha sûresi buna
güzel bir örnektir. Bakara sûresinin 201. âyetinde geçen, “Ey Rabbimiz! Bize
dünyada da güzellik ver, ahirette de güzellik ver; bizi cehennem azabından
koru.” mealindeki dua, Fâtiha’dan sonra en çok okunan dua olmuştur.
Enes b. Mâlik, Hz. Peygamber’in(s.a.s.) dua ederken en çok bu âyeti okuduğunu (Buhârî,
Deavât, 55) ve okunmasını tavsiye ettiğini (Müslim, Zikir, 23) belirtmiştir. Âli
İmrân sûresinin 89, 16, 53, 191194. âyetleriyle, Furkân suresinin 74. âyetinin
de dua niyetiyle okunduğu görülür. İbrahim sûresinde Hz. İbrahim’in duasını
ihtiva eden 3541. âyetler ve özellikle, “Rabbim! Hesap günü gelip çattığında
beni, annemi, babamı ve müminleri bağışla.” mealindeki 41. âyet sıkça tekrar
edilen dua âyetleridir. Tâhâ sûresinde Hz. Mûsâ’nın duası (Tâhâ, 20/2535)
özellikle kısa, canlı, ahenkli ve etkili cümleleriyle Kur’an’daki dua
örneklerindendir. Bu âyetlerde “Rabbim! Yüreğime genişlik ver; işimi
kolaylaştır; dilimin bağını çöz ki sözümü anlasınlar.” ifadeleriyle dua
edilmektedir. Kur’anı Kerim’de Hz. Eyyûb’a nispet edilen dua cümleleri ayrı bir
üslûp taşır. Bu âyetlerde Hz. Eyyûb’un, son derece ağır bir hastalığa ve
musibetlere maruz kalmasına rağmen, dualarında Allah’tan istekte bulunmadığı,
sadece durumunu arz etmekle yetindiği görülür (Enbiyâ, 21/8384; Sâd, 38/41).
İslam âlimleri onun bu tutumunu, sabır erdeminde yükselişin ve kulluk
terbiyesinin en güzel örneği olarak değerlendirirler (“Dua”, DİA, 11, 536).
|