Fetva Konuları
MİRAS,VASİYET VE VAKIF
MİRAS
930. Borçlu olarak ölen kimsenin borcu nasıl ödenir?
Borçlar, Allah’a karşı borçlar, kullara karşı borçlar olmak üzere iki kısma
ayrılır. Bir kimse, üzerinde mesela oruç borcu olduğu hâlde vefat etmek üzere
olup bu oruçlarını kaza etmekten aciz kalmış ise, bu Allah’a karşı bir borçtur.
Oruç borcunun fidye verilerek ödenmesi için velisine vasiyet etmelidir (Merğinânî,
eiHidâye, ıı, 270). Zekât, keffâret gibi borçları için de vasiyet ederse
varisleri bunu terekenin üçte birinden yerine getirmek zorundadırlar. Vasiyet
etmemesi hâlinde ise varisler dilerlerse onun borcunu ödeyebilirler (Zeylaî,
Tebyîn, VI, 230).
Kullara ait olan borçlara gelince, Hz. Peygamber (s.a.s.) borçların ödenmesinin
önemini hadislerinde ifade etmiştir (Nesâî, Buyû’, 98). Hz. Peygamber (s.a.s.)
kişinin ödeyecek mal bırakmadan, borçlu olduğu hâlde Allah’ın karşısına
çıkmasını günah olarak nitelemiş (Ebû Dâvûd, Büyu’, 9); ölen kişinin ruhunun,
zimmetindeki borç ödeninceye kadar borçluluğundan dolayı bağlı kalacağını
bildirmiş (İbn Mâce, Sadakât, 12); ölünün borçlarının ödenmesini sağlamak için
borcu varsa ödenmeden cenaze namazını kıl dırmamıştır (Müslim, Ferâiz, 14; Nesâî,
Cenâiz, 67). Zira dinimizde insanların kul haklarına saygılı olması emredilmiş;
kul hakkı ihlalinin, hakkı ihlal edilen affetmedikçe, kimse tarafından
affedilemeyeceği belirtilmiştir. Veda Hutbesi’nde Resûlullah (s.a.s.), “Ey
insanlar! Sizin canlarınız, mallarınız ırz ve namuslarınız, Rabbinize
kavuşuncaya kadar birbirinize haramdır (dokunulmazdır).” (Buharî, Hac, 132)
buyurmuştur. Bu yüzden ölen kişinin borçları varsa, techiz ve tekfinden sonra
kalan malının tamamından borçları ödenir. Kur’an’da borçların varislerin payına
olan önceliği “Bu (paylaştırma ölenin) yapacağı vasiyetten ya da borcundan
sonradır.” (Nisa, 4/11) ayetiyle belirtilmiştir (Mevsıiî, eiihtiyâr, IV,
427428). Tereke borçların tamamını ödemeye yetmiyorsa, bu terekenin tamamı
borçlar oranında alacaklılara bölüştürülür.
|