İndiği Yer :

Mekke

İniş Sırası :

25

Âyet sayısı :

5

Nüzulü

Mushaf'taki sıralamada doksan yedinci, iniş sırasına göre yirmi beşinci sûre­dir. Abese sûresinden sonra, Şems sûresinden önce Mekke'de İnmiştir. Bir rivaye­te göre müfessirlerin çoğu Medine'de İndiğini söylemişlerdir.^[1][1]

Âdı

Sûrede Kadir gecesinden bahsedildiği için bu adı almıştır. "İnnâ enzelnâ" adıyla da anılmaktadır.^[2][2]

Konusu

Kur'an'in Kadir gecesinde indirildiği bildirilmekte ve bu gecenin önemi an­latılmaktadır. ^[3][3]

Meali

Rahman ve rahîm olan Allah'ın adıyla... 1. Biz onu (Kuranı) Kadir ge­cesinde indirdik. 2. Bilir misin nedir Kadir gecesi? 3. Kadir gecesi bin aydan hayırlıdır. 4.0 gece melekler ve Ruh, rablerinin izniyle her bir iş için iner du­rurlar. 5.0 gece tan sökünceye kadar esenlik doludur. ^[4][4]

Tefsiri

1-3. "Kadr" kelimesi sözlükte "güç, hüküm, takdir, şeref, ululuk" gibi anlam­lara gelir. Özellikle Kur'an'm bu gecede indirilmesinin geceyi şereflendirdiğini ve kadrini yücelttiğini ifade etmek üzere ona bu İsim verilmiştir. Bu sûre inmeden ön­ce gecenin böyle bir ismi yoktu. Duhân sûresinde "Biz onu mübarek bir gecede in­dirdik" (44/3) buyurularak bu gecenin bereketli, hayırlı, uğurlu, önemli ve kutsal bir gece olduğu açıkça ifade edilmiştir. Sûrenin ilk âyetinde Kur'an'm bu gecede, Bakara sûresinde de (2/185) Ramazan ayında indirildiği belirtilmiştir. Buna göre Kadir gecesinin Ramazan ayı içerisinde olduğu açıktır; Ramazan'ın hangi gecesi­ne denk geldiği konusunda farklı görüşler vardır. Bununla birlikte, Buhârî ve Müs­lim'in kaydettiği, Hz. Âîşe'ye isnat edilen ve Alak sûresinde naklettimiz bir hadis­te Hz. Peygamber'e ilk vahyin Ramazan'ın 27. gecesinde geldiği bildirilmiş; bu sebeple Kadir gecesinin Ramazan'ın 27. gecesi olduğu yönünde genel bir kanaat oluşmuştur. Bazı rivayetlere göre Kur'an bu ayın son on günü içinde inmeye baş­lamıştır. ^[5][5]  Kadir gecesinin kesin olarak bildirilmemesi, insan­ların o gecede kazanacakları sevaplara güvenip diğer zamanlarda kulluk görevle­rini ihmal etmelerini önlemek gibi bazı sebep ve hikmetlerle açıklanmıştır.

Müfessirler, "Biz onu Kadir gecesinde indirdik" diye çevirdiğimiz 1. âyette­ki "o" zamiriyle Kur'an'm kast edildiği konusunda İttifak etmişlerdir. ^[6][6] Kur'an'm, zamirle anlaşılacak de­recede apaçık bilinen, tanınan, şanı yüce bir kitap olduğunu göstermek için adının açıkça anılmadığı belirtilir. "Biz onu indirdik" ifadesi "tamamını indirdik" mâna­sına geldiği gibi bundan "indirmeye başladık" mânası da anlaşılabilir. Âlimlerin çoğu, âyette "peyderpey İndirdik" anlamındaki "nezzelnâ" yerine "indirdik anla­mındaki "enzelnâ" fiilinin kullanılmasını gerekçe göstererek burada Kur'an'm ta­mamının ulûhiyet makamından dünya semasına indirilmesinin söz konusu edildi­ğini ileri sürmüşlerdir. Bazı âlimler ise bu âyetle doğrudan Hz. Peygamber'e ge­len Alak sûresinin ilk âyetlerinin kastedildiği kanaatindedirler. Her iki yoruma gö­re de söz konusu zaman diliminin Kur'ân-ı Kerîm'in indirilİşİne sahne olduğu ve bu olayla büyük bir değer kazandığı için bu sûrede ona "leyletü't-kadr" denilmiş­tir. ^[7][7] "Bilir misin nedir Kadir gecesi?" mealindeki 2. âyete cevap veren sonraki âyetlerde onun tarihinin açıklanması yerine bu gecenin önemi, insanlar için hayır ve bereketi üzerinde durulmuştur. Duhân sûresinde de Kur'an'm "mübarek bir ge­cede" İnidirildiği belirtilerek hüküm ve hikmet içeren bütün işlerin bu gecede ay-nldığı, belirlendiği ifade edilir. ^[8][8]

Müfessirlerin bir kısmı, Kadir gecesinin bin aydan hayırlı olduğunu bildiren 3. âyeti hakiki manasında anlayarak bu gecede yapılan ibadet ve hayırların, içinde Kadir gecesinin bulunmadığı tam bin ayda yapılanlardan daha çok sevap getirece­ğini belirtirler. Başka bir yoruma göre buradaki bin sayısı çokluktan kinayedir. Ni­tekim birçok dilde olduğu gibi Arapça'da da bin rakamı mübalağa yoluyla çoklu­ğu anlatmak için kullanılmaktadır. Şu halde bu âyette Kadir gecesinde yapılan İba­det ve iyiliklerin diğer bütün zamanlarda yapılanlardan daha çok sevap getireceği ifade edilmiş olmaktadır. ^[9][9] 

4-5. Burada Kadir gecesinin bin aydan hayırlı oluşunun başka bazı sebepleri açıklanmaktadır. Bu gece Allah Teâlâ'nuı vereceği görevleri üslenmek üzere me­lekler ve Rûh yeryüzüne inerler. Müfessirlerin çoğunluğuna göre 4. âyetteki "Rûh"tan maksat Cebrail'dir. ^[10][10] Cebrail meleklerden biri olmakla birlikte makamının yüksekliğini ve şanının yüceliğini göstermek üzere ayrıca zikredilmiştir. Ruha "meleklerin ileri gelenleri, meleklerin dışında Allah'ın görünmez ordularından bir ordu, rahmet" vb. mânalar verenler de vardır. ^[11][11] 5. âyette bu gecenin esenlik ve mutluluk gecesi ol­duğu ifade edilmiştir. Zira melekler gecenin başından itibaren tan yeri ağanncaya kadar gruplar halinde inerek müminlere selam verirler. Bu durum gecenin karan­lığı çekilİnceye kadar devam eder. Kadir gecesinde Allah Teâlâ rahman ismiyle te­celli etmekte, -Duhân sûresinin 4-6. âyetlerinden de anlaşıldığı üzere- bu tecelli en az bir yıl boyunca genel esenliğin devamını sağlamakta, düzeni ve dengeyi koru­maktadır. Bu sebeple Ramazan'in son on gününe girildiğinde Hz. Peygamber dün­yevî işlerden uzaklaşıp mescidde itikâfa çekilir, vaktini daha çok ibadet ve tefek­kürle geçirirdi. ^[12][12] Dolayısıyla müminler de kadir gecesini ibadetle ve dualarla ihya etmelidirler. Hz. Âişe bu gecenin nasıl ihya edileceğini Hz. Peygamber'e sormuş, o da "Allahım! Sen affedicisin, affı se­versin, beni affet!' de" şeklinde cevap vermiştir. ^[13][13]

Kadir gecesi, "kandil geceleri" denilen ve zamanla İslâm kültür tarihinde kutsallığına inanılıp çeşitli ibadetlerle ihya edilen, hatta merasimlerle kutlanan ge­celerden bîri ve en önemlisidir. ^[14][14]