İnsan İçin Ancak Çalıştığı Vardır

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

وَاَنْ لَيْسَ لِلاِنْسَانِ اِلاَّ مَا سَعَى

"İnsan için ancak çalıştığı vardır.”

وَاَنَّ سَعْيَهُ سَوْفَ يُرَى

“Şüphesiz onun çalışması ileride görülecektir.”

ثُمَّ يُجْزَيهُ الْجَزَآءَ اْلاَوْفَى

“Sonra çalışmasının karşılığı kendisine tastamam verilecektir." (Necm, 53/39-41)

Varlık âleminde her şey bu kanuna boyun eğmiştir. Her varlık, hayatını devam ettirebilmek için sürekli bir çalışma ve çaba içerisindedir.

İslam, mensuplarını güzele, hayra, iyiliğe ve yararlı işler yapmaya çağırır. Tembellik, atalet, miskinlik, cehalet, umursamazlık ve maddi bir menfaat uğrunda yüzsuyu dökerek dilenmek gibi duygu ve düşüncelerden de men eder. Bütün başarıların yolu çalışmaktan geçmektedir. Çalışma olmasaydı, insanlık ilerleyemez ve hayattan tat alamazdı. Çalışma sayesinde insan, değerli bir hayat yaşar. Çalışma ile boş vakit değerlendirilir, servetler bereketlenir ve gelir artar. İnsan, çalışma ve gayretinin karşılığını hem dünya ve hem de ahirette görecektir. Yüce Allah, tembel, işsiz ve boş duran kulunu sevmez.

Müslüman, elinin emeğinden daha hayırlı ve daha helal bir lokma yenmediğini; dünyanın ahiretin tarlası olduğunu, burada ne ekerse orada onu biçeceğini ve yaptığının karşılığını göreceğini çok iyi bilir ve buna göre hayat sürmeye çalışır. Herkes çalışmasının karşılığını mutlaka alacaktır. Dünya ve ahiret saadetine kavuşmanın yolu meşru bir şekilde çalışmaktır.

Kur’an, dünyanın imar edilmesi için çalışmayı teşvik etmiştir. Rızık, insana hiç çalışmadan verilecek değildir. Rızık, ister beden ve adale gücü gerektiren bir iş olsun, isterse ilim veya düşünce gerektiren iş olsun, ancak ciddi bir gayret, çalışma ve görevini yerine getirmede fedakârlık neticesinde insana verilir. Başkalarının el emeğine dayalı olarak yaşamak, dinimizde tasvip edilmez. Çalışmaya gücü yeten herkes çalışmak, alın terini dökmek ve gayret etmekle yükümlüdür.

Çalışmayı ve meşru yoldan kazanmayı emreden dinimiz, tembelliği insanlığın kurtuluşuna mani olan büyük engellerden saymış ve insan için en büyük zevkin, çalışmalarının semeresini görmek olduğunu ifade etmiştir. Peygamberimiz,

مَا أَكَلَ أَحَدٌ طَعَامًا قَطُّ خَيْرًا مِنْ أَنْ يَأْكُلَ مِنْ عَمَلِ يَدِهِ، وَإِنَّ نَبِيَّ اللّه دَاوُدَ ـ عَلَيْهِ السَّلاَمُ ـ كَانَ يَأْكُلُ مِنْ عَمَلِ يَدِهِ

”Hiçbir kimse kendi elinin emeğinden daha hayırlı bir yiyecek asla yememiştir. Allah’ın peygamberi Dâvûd (a.s) da kendi emeği ile kazandığından yerdi.” (Buhârî, “Buy’ü",l5) buyurmaktadır.

Hem dünya hem de ahiret için çalışmalıyız. Dinimiz, ikisini birbirinin tamamlayıcısı olarak kabul etmektedir. Zira dünyayı ahiretten ayırmak imkânsızdır. Ruhumuz bedenimizle nasıl kaynaşmış ise, ahiret de dünya ile öyle kaynaşmıştır. İnsan, çalıştığının karşılığını hem dünyada hem de ahirette alacaktır. Gücü yeten herkes çalışmak, alın terini dökmek ve gayret etmekle yükümlüdür.

Kur’an’da,

وَابْتَغِ فِيمَا اَتَيكَ اللهُ الدَّارَ اْلاَخِرَةَ  وَلاَ تَنْسَ نَصِيبَكَ مِنَ الدُّنْيَا  وَاَحْسِنْ كَمَآ اَحْسَنَ اللهُ اِلَيْكَ وَلاَ تَبْغِ الْفَسَادَ فِى اْلاَرْضِ اِنَّ اللهَ لاَ يُحِبُّ الْمُفْسِدِينَ

“Allah’ın sana verdiği şeylerden ahiret yurdunu ara. Dünyadan da nasibini unutma. Allah sana iyilik yaptığı gibi sen de iyilik yap ve yeryüzünde bozgunculuk isteme. Çünkü Allah bozgunculuğu sevmez.” (Kasas, 28/77) buyrulmaktadır. Peygamberimiz (s.a.s) de, “Sizin en hayırlınız, ahireti için dünyasını, dünyası için ahiretini terk etmeyip, her ikisini birlikte yürüteninizdir. Zira dünya ahirete ulaştırıcı bir vasıtadır. Sakın insanlara yük olmayınız!” (Feyzü’l-Kadîr Şerhu Câmiis-Sağir, Hadis No: 55794) diye buyurmaktadır.

Kur’an, insanın dünyadan elini eteğini çekip, mutlak olarak zühd yoluna girmesini ve kendini tamamen ibadete vermesini istemediği gibi insanın tamamen dünyaya yönelmesini, sırf dünya için çalışmasını ve maddeye karşı aşırı hırs göstermesini de istememektedir.

Ömer ÖNEN