بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ  

Zararlı Alışkanlıklarla Mücadele

Yüce Allah insanoğlunu en mükemmel şekilde yaratmış ve hayatını devam ettirmesi için sağlıklı bir vücut vermiştir. İnsanoğluna verilen bu beden kendisine emanet bırakılmış yanlış ve zararlı yollarda kullanılmaması tavsiye edilmiştir. Hem yaratan tarafından, hem O’nun gönderdiği elçiler tarafından, hem de konunun uzmanları tarafından bedenimize karşı duyarlı davranmamız istense de, insanoğlu kendisine zarar verecek birçok alışkanlığın peşine düşmüş dünyasını ve ahiretini perişan etmiştir. Bugün sizlerle beraber günümüzde çok yaygınlaşan zararlı alışkanlıklar üzerinde duracağız, dini hükümleri ve sağlığımıza zararlarını tıbbi veriler ışığında değerlendirmeye çalışacağız.

İslam alimleri dinin gayesini anlatırken, bizzat ayet ve hadislerden istifade ederek şu ana maddeleri tesbit etmişlerdir:

1. Dini muhafaza,                  2. Aklı muhafaza,         3. Nefsi muhafaza,                                  4. Nesli muhafaza,                                        5. Malı muhafaza

Şimdi dinin gayeleri noktasından içkiye bakacak olursak, belirtilen beş temel gayeye ters düştüğü görülür. Mesela alkollü içkiler ve uyuşturucu ve benzeri zararlı maddeleri kullananların önce aklı gider. Akılla beraber o sarhoşluk anında dini de gider. Çünkü Peygamber (s.a.v.) Efendimiz,

وَ لَا دِينَ لِمَنْ لَا عَقْلَ لَهُ

 “aklı olmayanın dini de yoktur.” buyurmuşlardır.

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ

"Ey iman edenler! İçki, kumar, (tapınmaya mahsus) dikili taşlar, fal okları ancak şeytanın amelinden birer murdardır. Onun için bunlardan kaçının ki muradınıza eresiniz.” (Mâide Suresi 90. Ayet)

 Aynı sürenin bir sonraki ayetinde alkollü içeceklerin insanlara vermiş olduğu zarar ve alkollü içeceklerin haram oluşunun hikmet yönü şöyle ifade edilmektedir.

إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَن يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاء فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَن ذِكْرِ اللّهِ وَعَنِ الصَّلاَةِ فَهَلْ أَنتُم مُّنتَهُونَ

“Şeytan içkide ve kumarda ancak aranıza düşmanlık ve kin düşürmek, sizi Allah'ı anmaktan ve namazdan alıkoymak ister. Artık siz (hepiniz) vazgeçtiniz değil mi?” (Mâide Suresi 91. Ayet)

كُلُّ شَرابٍ أسْكَرَ فَهُوَ حَرَامٌ

"Sarhoşluk veren her içki haramdır.”

Bir hadiste Sevgili Peygamberimiz:

وعن أنس رَضِيَ اللّهُ عَنْه قال: لَعَنَ النَّبىُّ  في الخَمْر عَشَرَةً، عَاصِرَهَا وَمُعْتَصِرَهَا، وَشَارِبَهَا وَسَاقِيَهَا، وَحَامِلَهَا وَالمَحْمُولَةَ إلَيْهِ، وَبَائِعَهَا وَمُبْتَاعَهَا، وَوَاهِبَهَا، وَآكِلَ ثَمَنِهَا

Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) hamrla ilgili olarak on kişiye lanet etti: "(Hammaddesinden şarap yapmak maksadıyla) sıkana ve sıktırana, içene ve sâkilik yapana, (imalathâneden veya depodan, toptancıdan perakendeciye veya müstehlike kadar) taşıyana ve taşıtana, satana ve satın alana, bağışlayana, bunun parasını yiyene." [Tirmizî, Büyû 59, (1295); İbnu Mâce, Eşribe

Sahabelerden Hz. Enes (R.A.) anlatıyor: Biz içki aleminde idik. Ben içki dağıtıyordum. Bir adam geldi, İçki haram edildi dedi. Arkadaşlar derhal Şu içki kaplarını dök, temizle emrini verdiler. O haberden sonra kimse ağzına içki almadı.

 ‏مَا أَسْكَرَ كَثِيرُهُ فَقَلِيلُهُ حَرَامٌ

“Çoğu sarhoşluk veren şeyin azı da haramdır.”

İçki kötülüklerin anasıdır.

Alkollü içeceklerin bedenimize birçok zararları tespit edilmiştir. Bu hususları ana başlıklar altında şöyle zikredebiliriz.

İçkinin kalbe zararları: Alkol, kalp ve cilt damarlarını genişletir. Kalbin çalışma hızını artırır, kan dolaşım düzenini bozar, damarların sertleşmesine,tansiyonun artmasına,felç ve ânî ölümlere sebep olur.

İçkinin karaciğere zararları: Karaciğer hücrelerinde yağlanma meydana gelmesine, siroz hastalığına sebep olur, karaciğer büyür.

İçkinin böbreklere zararları: Alkollü içkinin hangi çeşidi olursa olsun böbrekleri bozar, zamanla iş göremez hale getirir. İdrar bolluğu veren bira, böbrekleri temizlemez, bilâkis yorar.İçki,böbrek iltihaplarına, idrarda şeker ve cerahat gibi anormal cisimlerin meydana gelmesine yol açar.

İçkinin mide ve bağırsaklara zararları: İçki mide iç zarında yanma hissi meydana getirir, mideyi bozar, ağrı yapar, mide hastalıklarından olan gastrit ve ülsere sebep olur. Hazımsızlık,

İçkinin akla zararları: İçki akıl ve hafızayı zaafa  uğratır. Kıskançlıklar ve unutkanlık meydana getirir. İrade kuvvetini azaltır, ne yaptığını - ne söylediğini bilmez bir hale getirir. İçki beyni uyuşturur, yürümekte zorluk çekilir, kol ve bacak çekilmelerine, yüz ifadesinde bozukluklara sebebiyet verir.İnsan,irade ve dengesini kaybeder.

İçkinin sinir sistemine zararları: Sinirler alkole karşı hassastır, sinir hücreleri zedelenir. El titremeleri, tikler, felçlerden tutun, bütün ani ölümlere varıncaya kadar nice felaketlere sebebiyet verir.

Bu kadar kötülüklerle dolu olan alkollü içeceklere Sevgili Peygamberimiz tarafından  “Ümmü'l-Habâis”  kötülüklerin anası denmiştir.

Ülkemizde meydana gelen taciz olaylarının % 80’inin sebebi alkoldür.

Yaya ölümlerinin % 35                                      Evdeki yaralanmaların % 20

Boğulmaların % 50,                                            Ana baba cinayetlerinin % 20

İş yeri kazalarının % 25                                      Yangın ve ölümcül yanıkların % 50

Trafik kazalarının % 61                                       Cinayetlerin % 85 i

Tecavüzlerin % 50 si                                           Şiddetin % 50 si

Eşlerini dövenlerin % 70 si                                 İşe gitmeyenlerin % 60 ı

Akıl hastalarının % 40-50 si           

Alkol bağımlılarından doğanların akli durumları % 90 ı

Sigara Kullanımı

Tıp ve pozitif bilimlerdeki son gelişmeler artık sigaranın zararını şüphe ve tereddütlü bir konu olmaktan çıkarmıştır. Sigaranın yol açtığı hastalıklar, zararlar ve kirlenme konusunu ele alan birçok araştırma sonuçları yayımlanmıştır. Bu araştırmalarda belirtildiğine ağız, boğaz ve üst solunum yollarından tahribata, mide ve kalp hastalıklarına, damarlarda, sinirlerde fonksiyonel bozukluklara yol açmakta olan sigaranın kanserle de yakın bağlantısının olduğu iddiası giderek kuvvet kazanmaktadır. Sigara içmenin meydana getirdiği ağız, beden ve çevre kirliliği, diğer şahıslara verdiği eziyet de çok ciddi boyuttadır. Bir kere insana vücut nimeti emanet olarak verilmiş ve ömrü boyunca vücudu nasıl kullanacağından hesaba çekileceği bildirilmiştir. Bir de meselenin mali yönü vardır. En başta sigara oldukça yüksek bir fiyatla satılmaktadır. Bunun toplamı her ay belli bir meblağı bulmaktadır ki, bu para zarurî ihtiyaçlardan kesilerek sigaraya yatırılacaktır. Bu şüphesiz:

وكُلُواْ وَاشْرَبُواْ وَلاَ تُسْرِفُواْ إِنَّهُ لاَ يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ

“Yiyiniz, içiniz, israf etmeyiniz. Çünkü Allah israf edenleri sevmez.”  Araf, 7/31.

Ayetteki hükme ters düşmektedir.

Ayrıca Hz. Peygamber (s.a.v.) Efendimiz, muhtelif hadis-i şeriflerinde sıhhatin kıymetinin üzerinde durmuşlardır.

نِعْمتانِ مغبونٌ فيهما كثير من الناس: الصحة والفراغ

“İki nimet vardır ki, insanların çoğu bu nimetleri kullanmakta aldanmıştır: Bunlar sıhhat ve boş vakittir.” (Riyazü’s-Salihin, Hadis No:98)

             İman müstesna, hiçbir kimseye sıhhatten daha hayırlı bir nimet verilmemiştir.

قال رسولُ اللَّهِ  : لاَ تَزُولُ قَدَمَا عَبْدٍ يَوْمَ الْقِيَامَةِ, حَتَّى يُسْأَلَ عَنْ عُمُرِهِ فِيمَا أَفْنَاه,ُ وَعَنْ عَلمهِ فِيمَ فَعَلَ ,وَعَنْ مَالِهِ مِنْ أَيْنَ اكْتَسَبَهُ, وَفِيمَ أنفقهُ, وَعَنْ جِسْمِهِ فِيمَ أَبْلاَهُ

Rasulullah (s.a.s.) şöyle buyurmuştur: “Hiçbir kul kıyamet gününde şu dört şeyden sorguya çekilmedikçe yerinden ayrılmaz.

1-Ömrünü nerede ve nasıl harcadığından, 

2.İlmi ve bilgisiyle ne gibi işler yaptığından,

3.Malını nereden kazanıp nereye harcadığından,

4.Vücudunu nerede yıprattığından,

          Ayrıca, yine diğer hadislerinde Hz. Peygamber (s.a.v.) Efendimiz:

المسلِمُ مَنْ سَلِمَ الْمُسْلِمُونَ مِنْ لِسَانِهِ وَيَدِه

"Müslüman diğer müslümanların elinden ve dilinden emin olduğu( incinmediği) kişidir." diye buyurmaktadır. Sigara içilmesi yasak olan yerlerde sigara içen bir şahsın, sigara içmeyen diğer mümin kardeşine eziyet etmesi doğru değildir. Sigara içen şahıs, farkında olmadan başkalarının kul hakkını almış olmaktadır.           

           Ancak bedene verdiği zarar ilmen ve tıbben açıklık ve kesinlik kazanmışsa, açık bir israfa ve kişinin nafaka yükümlülüğünü etkileyip aile fertlerinin ve bakmakla yükümlü bulunduğu kimselerin nafakasını kısmasına yol açıyorsa, zorunlu harcamalardan ve asli ihtiyaçlardan bile fedakârlık yapmaya zorluyorsa, o takdirde sigara içmenin dinen de haram olduğu söylenebilir.

Sigaranın tıbbi boyutu ise, incelenmesi gereken en önemli hususlardandır.

Sigarada 4000 çeşit zararlı madde olup 25 çeşit hastalığa yol açtığı, dünyada beş milyon, ülkemizde yüz bin insanın ölümüne sebep olduğu ve en kirli havadan on kat daha zararlı olduğu tespit edilmiştir.

1.Ülkemizde yılda yaklaşık 100 bin kişi sigara ve bağlı hastalıklardan hayatını kaybetmektedir.

2.Sigara dumanının içerdiği karbon monoksit kan dolaşımına girerek pıhtılaşmaya yol açmakta ve atardamarların iç duvarlarına zarar vererek kalp krizlerine neden olmaktadır.

3.Koroner kalp hastalıklarından ve bu hastalıkların yol açtığı ölümlerden korunmak için atılacak ilk adım, sigara ve dumanından uzak durmaktır.

4.Sigara dumanı; katran, karbon monoksit ve nikotine ek olarak, amonyak, arsenik, hidrojen siyanür ve metan gibi son derece zehirli olan 4 binden fazla kimyasal madde içermektedir.

5.Sigara kullanımı, insan vücudunun savunma sistemini çökertmekte ve sayısız hastalık ve ölümlere zemin hazırlamaktadır.

6.Sigara; akciğer, ağız boşluğu, yemek borusu, boyun, pankreas, mesane, böbrek, mide ve kan kanserine yol açmaktadır.

7. Sigara ayrıca; peptik ülser, kronik bronşit, felç, astım, reflü, erken menopoz, diş eti iltihabı, kemik erimesi ve katarakt hastalıklarına zemin hazırlarken, hamilelerde erken doğum ve düşük doğum ağırlığı risklerini de beraberinde getirmektedir.

8.Sigara kullanan hamile bayanların bebekleri fiziksel ve zihinsel özür riskiyle karşı karşıya iken, sigara içen annelerin sütlerinde bulunan dioxin maddesi ise öldürücü etkiye sahip bir zehirdir.

9.Sigara içmeyi bir kez deneyen her dört kişiden üçü sigara tiryakisi olmaktadır.

Uyuşturucu Maddeler

Günümüzde özelikle gençler arasında en yaygın kullanılan zararlı alışkanlıkların başında ise esrar, afyon, eroin, kokain, morfin gibi uyuşturucu maddeler gelmektedir Oysaki insan vücuduna özelliklede akla zarar veren bu maddelerin hepsi insanlık için birer tehlikedir. Bir başka madde bağımlılığı ise özellikle sokak çocuklarının kullandığı, bazı zamk, boya maddeleri gibi ürünlerde bulunan eter, aseton, benzin, tiner vs. gibi uçucu maddelerin solunum yoluyla alınmasıdır ki, buda alkolün yaptığı etkiye benzer bir etki yapmaktadır.

İslâm’ın emir ve yasaklarındaki genel amaçlar dikkate alındığında İslâm’ın bu konudaki yasağının sadece şaraba veya belirli alkollü içkilere mahsus olmadığı, aklî ve ruhî dengeyi bozan, sinir sistemini uyuşturup beynin işlevlerini etkileyen, kişinin irade ve düşünme gücünü tamamen veya kısmen yok eden her türlü keyif verici uyuşturucunun da aynı yasak kapsamına girdiği görülür. Uyuşturucu maddelerin insanlar üzerinde birçok olumsuz tesirleri vardır.

1.Bu maddelerin müşterek özelliği kullananları bağımlı yapmasıdır.

2.Bu tip maddeler hep kanunsuz satıldığı için fahiş fiyatlarla satılırlar. Şahsın maddeye karşı bağımlılığı artıkça ve alma gücü azaldıkça elde bulunan her şey harcanmaya başlar, hatta para bulunmazsa hırsızlık yoluna gidilir. Buda suçun ve suçluların toplum içinde artışına sebep olur.

3.Özellikle eroinman olan insanların sosyal ve ailevi hayatları bozulmaktadır.

4.Madde bağımlılığın bir başka tehlikesi ise vücuda verdiği zarardır. Bu maddeleri kullananlar manen ve madden adeta çökmüş gibidirler. Asabiyet, ruhi gerginlik, sinirlilik, uykusuzluk vs. gibi haller görülür. Ayrıca bağırsak, mide hastalıkları, karaciğer büyümesi ve yağlanması, böbrek hastalıkları, kansızlık, deride sivilce ve yaralar ortaya çıkar. Göz adalelerinde felçler gözükür.

5.Madde bağımlılığı kişiyi ölüme götüren bir unsurdur ki, almış olduğu bur dozdan fazla ekstra bir doz alırsa zehirlenerek ölürler.

İslamın emir ve yasaklarındaki  genel amaçlar dikkate alındığında İslamın bu konudaki yasağının sadece şaraba veya belirli alkollü içkilere mahsus olmadığı, akli ve ruhi dengeyi bozan, sinir sistemini uyuşturup beynin işlevlerini etkileyen, kişinin irade ve düşünme gücünü tamamen veya kısmen yok eden her türlü keyif ve uyuşturucunun da aynı yasak kapsamına girdiği görülür.

Kumar

Kumar, nasıl sonuçlanacağı önceden belli olmayan ihtimalli bir şeye bağlı kalarak mal vermek veya almak anlamına gelir.

Kumar insanlar arasında haksız kazancı ortaya çıkaran bur husustur. Oysaki Yüce Rabbimiz bir ayette bu fiilin yasaklandığını şöyle bildirmektedir.

وَلاَ تَأْكُلُواْ أَمْوَالَكُم بَيْنَكُم بِالْبَاطِلِ

"Aranızda mallarınızı haksız sebeplerle ve batıl yollarla yemeyin" (Bakara Suresi 188. Ayet)

Fert ve toplum açısından kumarın birçok zararları vardır. Bu zararları şöyle sıralayabiliriz.

1.Kumarda kaybedilen parada ailenin, çoluk-çocuğun, hakkı vardır.

2.Kumarda kazanılan para da meşrû değildir. Kişinin hakkı olmadan haksız bir kazanç olarak elde edilmiştir.

3. Kumar masası etrafında birleşen insanlar hırslarına yenilirler ve orada, sağlıklarını, servetlerini, ahlâklarını ve vakitlerini kaybederler. Kişi ne kadar para kazansa da durum böyledir.

4.Kumar toplumsal zararlarda meydana getirir. Kumar çalışma hayatının yerine tembelliğe sevk eder.

5. Kumar beraberinde içki, yalancılık, hırs, kin, intikam, cinayet gibi kötülükleri de getirir.

6. Kumar âile hayatında düzensizliklere, anlaşmazlıklara, ihmallere sebep olur.

Sonuç itibariyle zararlı alışkanlıkların hepsi kişinin bedenine zarar vermekte, maddi hayatını bitirmekte ve manevi hayatını mahvetmekte, sosyal hayattan kopmalar yaşanmakta, bireylerin birbirleriyle olan diyalogları bitmekte, hem ferdi hem de sosyal problemler ortaya çıkmaktadır

Türkiye’de Zararlı Madde Kullanma Nisbeti

– Sigara tiryakisi 22-23 milyon,

– Alkol dostu 20 milyon,

– Alkol bağımlısı 5 milyon,

– İlaç bağımlısı 5 milyon kişi (Diyanet Dergisi, sayı: 101, s: 199).

Türkiye Yeşilay Derneği, Türkiye’de geçen yıl yaklaşık 11 katrilyon 27 trilyon lira tutarında alkollü içki ve tütün ürünü tüketildiğini belirledi. 

Zararlı Alışkanlıklara Hiç Düşmemek

Zararlı Alışkanlıklardan Kurtulmak

Kur’ân, insanın zararlı alışkanlıklara hiç bulaşmamasını hedefler.

Bunun için yapılması gerekenleri şöyle sıralayabiliriz:

a. Bilgilenmek: Doğru ve ikna edici bilgiler edinmek.

b. İnanmak ya da bilgiyi özümsemek: Nihâyet Kur’ân, içi başka dışı başka olmayan, özü-sözü bir samimi insan tipi yetiştirmeyi hedefler.

c. Yüce Allah’ı hesaba katarak yaşamak:

d. Ahiret inancı ve hesap şuuruna sahip olmak: Zaten inanmanın başı, Allah’a ve Âhiret’e inanmaktır. İnsanın her zaman ve her yerde Yüce Allah’ın kontrolünde olduğunu düşünmek.

 e. Toplumun kontrol mekanizmalarının çalıştırmak: Aile, çevre, arkadaş, toplum, medya ve devlet gibi etkili ve yetkili kişi ve kuruluşlar, üzerlerine düşeni lâyıkıyla yapmalıdırlar.

f. Hep Güzel Örnek Olmak: Her insanı izleyen, onu kendisine örnek alan kimseler vardır            

            Zararlı alışkanlıkları dost edinmemiz, onların da bizi dost edinmesi anlamına gelmez. Hiç ummadığımız bir zamanda onlardan beklenmedik bir darbe yiyebiliriz. Onlar dost görünürler, ama onların düşman olduklarını anladığımızda iş içten geçmiş olabilir.

Gençlere İlk İkaz

Sevgili Gençler! Vatanımızı batırmak için adeta hevesli çocuklar gibi bekleyen ve seyreden yabancıların oyununa gelmeyelim. Hepsi de zehir olan bu maddelerden uzak kalalım. Manevi sıkıntı ve problemlerimizi, inançla, ibadetteki huzurla telefi edelim. Hem kendi sıhhatimizi, hem ahiretimizi, hem de memleketimizin istikbalini muhafazaya çalışalım.

Şüphesiz hiç kimse sigara tiryakisi olacağım diye sigaraya başlamamıştır. Kimse de alkolik olacağım diye içkiye veya eroinman olacağım diye uyuşturucu maddelere başlamamıştır. Bu gibi zararlı maddelere hep küçük heveslerle başlanmış, bir, üç, beş, yedi derken, şahıs günün birinde sigara tiryakisi olmuş, alkolik olmuş ve eroinman olmuştur. Alışmış, müptela olmuş insanların bu maddeleri bırakması mümkün fakat oldukça zordur. En tesirli ve müessir çare ise, baştan uzak kalmaktır. Herhangi bir maddenin şayet yüzlerce zararı var, hiçbir faydası da yoksa ve alışan insan da bu maddelerden çok zor vazgeçiyorsa, herhalde akıllı olmanın gereği, icabı bu maddelere hiç başlamamak, bunlara hiç yanaşmamaktır.

            Dünyaya en fazla uyuşturucu ihraç eden ülkelerin başında Afganistan gelmektedir. Dünya silah tüccarları tarafından, karıştırılmak ve kullanılmak üzere bunun gibi ülkelerde serbest bırakılıp, hem İslam lekelenmek istenmekte, hemde  uyuşturucu ticaretinden elde edilen gelirle silah satıp İslam ülkelerini karıştırmak istemektedirler.

            Şu an dünyada var olan terörün parasal kaynaklarının başında uyuşturucu ve sigara kaçakçılığı bulunmaktadır.