ـ1ـ عن ابن عباس رَضِىَ اللّهُ عَنْهُما. ]أنَّهُ قَرَأ فَطَلِّقُوهُنَّ
لِقُبُلِ عِدَّتِهِنَّ[. أخرجه مالك.وقال: يَعْنِى بِذلِكَ: أنْ يُطَلِّقَ في
كُلِّ طُهْرٍ مَرَّةً. وللنسائي عن عباس مثلُهُ .
1. (837)-
İbnu Abbas (radıyallahu anhümâ)'tan rivayet edildiğine göre, "Ey Peygamber!
Kadınları boşayacağınızda, onları, iddetlerini gözeterek boşayın.." (Talâk
1) meâlindeki âyeti, "...iddetlerinin önünde boşayın" diyerek kıraat
etmiştir (okumuştur)" [Muvatta, Talâk 79, (2, 587); Müslim, Talak 14,
(1471).]
İmam Mâlik der ki: "Bununla, her temizlik
devresinde bir kere boşaması gerektiğini kastedmiştir."
AÇIKLAMA:
Teysiru'l-Vüsul'de İbnu Abbas rivayeti olarak
Muvatta'dan nakledilen bu rivayet, Muvatta'da İbnu Ömer rivayeti olarak
kaydedilmektedir. Demek ki, Teysir'de rastlanan hatalardan biriyle daha
karşılaşmış olmaktayız.
2- Zürkanî'ye göre buradaki kıraatten maksad
tefsir olup tilâvet değildir.Yani, âyet-i kerimeyi açıklayıcı mahiyette
olmak üzere,
لِقُبُل (evvelinde) kelimesini İbnu
Ömer dahil etmiştir.
Nevevî'ye göre ise şâz kıraattır, usulcüler
nezdinde sıhhat yönünden haber-i vâhit kıymetinde bile değildir. Kur'ân'ın
okunuşuna dâhil edilemez, bu husus icmâ ile sabittir.
3- Yukarıdaki rivayet Abdullah İbnu Ömer
(radıyallahu anh)'in hanımını boşaması vak'asında vârid olmuştur. İbnu Ömer
bazı rivayetlerde Âmine Bintu Gıfar, -bazılarında da Nevâr- diye zikri geçen
hanımını
hayız halinde boşar. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'e gelip:
"Abdullah İbnu Ömer karısını hayızlı iken boşadı" diye haber verir.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):
"- Oğlun karısına dönsün, kadın temizlendiği
zaman onu boşasın veya nikâhında tutsun!" diye emreder.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bu hükmüne
delil zımnında Talâk suresinin ilk ayetini, sadedinde olduğumuz rivayette
olduğu üzere
لِقُبُل kelimesini açıklayıcı
mahiyette ilâvesiyle tilâvet buyurur: "...Onları boşayacağınızda
iddetlerinin önünde boşayın."
Bilindiği üzere, evlilikte kadın üç bağla erkeğe bağlıdır. Sünnete uygun
boşamada (talâku'ssünne), kadın üç temizlik esnasında boşanır. Yani, bir
çırpıda "boş olsun" veya "boşadım" demekle boşanmaz. Her boşamada, tâbir
caizse, bir bağ koparılarak üç temizlik müddeti içerisinde her seferinde bir
bağ koparılmak suretiyle boşama işi tamamlanılır.
Yukarıdaki rivayet bu boşama fiilinin hayızlı
halde olmayıp, kadın hayızdan kurtulup temizlik hâline girdiği zamanda
olacağını açıklığa kavuşturmaktadır.
Mevzu üzerine geniş açıklama Talâk'la ilgili
bölümde gelecektir (4045-4088 numaralı hadisler.)