Fetva Konuları
TAHÂRET/TEMİZLİK
ABDEST
36. Abdest nasıl alınır?
Abdest, “belli organları usulüne uygun olarak su ile yıkamak ve bazılarını da
ıslak el ile mesh etmek” şeklinde tarif edilir (Merğînânî, eiHidâye, I, 9394).
Abdestle ilgili olarak Kur’anı Kerim’de, “Ey iman edenler! Namaza kalktığınızda
yüzlerinizi, dirseklere kadar kollarınızı yıkayın, başınızı meshedin ve
topuklara kadar ayaklarınızı yıkayın... Eğer su bulamazsanız temiz toprakla
teyemmüm edin.” (Mâide, 5/6) buyurulur. Hz. Peygamber (s.a.s.) de hem abdestin
nasıl alınacağını müslümanlara fiilî olarak göstermiş (Merğînânî, eiHidâye, I,
102) hem de abdestsiz olarak kılınacak hiçbir namazın Allah katında kabul
olunmayacağını belirtmiştir (Buhârî, Vudû, 2; İbn Mâce, Tahâret, 47).
Abdestin bu âyette ifadesini bulan dört farzında sünnî fıkıh mezhepleri ittifak
etmişlerdir. Ancak Hanefî mezhebinin dışında kalan diğer üç sünnî mezhebin
bunlara bazı şartlar ilave ettiği görülür. Mesela abdeste niyet etmek bu üç
mezhebe göre, abdeste başlarken besmele çekmek Hanbelîlere göre, dört farzın
âyette sayılan sıraya uygun yapılması (tertîp) Şâfiî ve Hanbelîlere göre, bu
işlemlerin ara verilmeden yapılması (muvâlât) Mâlikî ve Hanbelîlere göre
farzdır. Hanefilere göre ise bu sayılanlar sünnettir.
Sünnetlerine ve adabına (Buhârî, Vudû, 7; Ebû Dâvûd, Taharet, 50) riayet
edilerek, abdest şöyle alınır:
Niyet ve besmele ile abdeste başlanıp önce eller bileklere kadar ve parmak
araları da hilallenerek/ovuşturularak üç defa yıkanır. Varsa deri üzerindeki
hamur, boya, sakız gibi maddeler temizlenir. Parmaktaki yüzük oynatılır. Misvak
veya diş fırçası ile, bunlar yoksa sağ elin parmaklarıyla dişler temizlenir. Sağ
el ile üç defa ağza, üç defa da burna su verilir. Yüz, üç kere yıkanır. Sonra
dirsekle birlikte sağ kol üç defa, sonra aynı şekilde sol kol üç defa yıkanır.
Sağ el ıslatılarak avuç ve parmakların içiyle başın üstü bir defa mesh edilir.
Bu şekilde başın dörtte birini mesh etmek yeterli ise de iki elle başın
tamamının mesh edilmesi Malikî mezhebine göre farz (İbn Cüzey, elKavânîn, s.
84), diğer mezheplere göre sünnettir. Eller yine ıslatılarak başparmakla kulağın
dışı, şehadet parmağı veya serçe parmakla içi mesh edildikten sonra her iki elin
arkasıyla boyun mesh edilir. Önce sağ, sonra sol ayak, parmak uçlarından
başlanarak topuk ve aşık kemikleri de dâhil olmak üzere yıkanır. Parmak
aralarının yıkanmasına özen gösterilir (Kâsânî, Bedâî’, I, 2325).
|